Dit gaan om BSc-sensitiwiteite wat tydens die opleiding gewek is, en die betekenis daarvan vir 'n fenomenologiese ingesteldheid.

Dit is tans (2003) byna sestig jaar gelede dat die Universiteit van Pretoria die BSc-graad aan my toegeken het met die hoofvakke Plantkunde en Dierkunde met ondersteunende vakke Chemie, Geologie en Afrikaans. Die vraag is nie nou welke van die vakinhoude behoue gebly het nie, maar wel dit waarvoor die vakinhoude en die daarmee gepaardgaande metodiek 'n mens sensitief gemaak het en wat besondere waarde gehad het en nog het vir die beoefening en ontwikkeling van wetenskaplike denke.

AFRIKAANS

1. Taalkunde: het 'n mens veral sensitief gemaak vir waaksaamheid teen die vervlakkende uitwerking van algemene gepratery, oppervlakkigheid, dubbelsinnigheid, oorvereenvoudiging en 'n gebrek aan intellektuele verheldering. Die dissiplinerende invloed wat taalkunde op die denke het, is onbetwisbaar.¹

2. Letterkunde-studie het 'n mens sensitief gemaak vir die openbarende werking van die paslike woord (of bewoording), die verhelderende (aan die lig bring) invloed van besondere woorde, die beoordelende funksie van kritiese woorde. Letterkunde-studie word gekenmerk deur die aan die lig bring van 'n rykdom van betekenisse van leefwêreldwoorde.

CHEMIE

'n Buitengewone aspek van die Chemiese werklikheid, is die Periodieke Tabel van Elemente wat 'n klassifikasie van eienskappe van elemente is. Die klassifikasie is van so 'n aard en gehalte dat dit as spesiale kennisbron as inspirasie kan dien vir enigiemand wat wil klassifiseer,² soos byvoorbeeld die Opvoedkundige wat opvoedingsessensies sistematies wil indeel in die vorm van strukture. (Alhoewel dit duidelik en baie beslis gestel moet word dat die essensies geensins elemente is of kan wees nie, omdat opvoedingsessensies besondere wyses van lewe is). Die Periodieke Tabel kan wel 'n bydrae maak tot essensie-bewustheid, veral wanneer elemente as chemiese 'essensies' raakgesien word.

BIOLOGIESE WETENSKAPPE (PLANTKUNDE EN DIERKUNDE)

Biologie is die wetenskaplike studie van lewe. Opvoedkunde is die wetenskaplike studie van opvoedende lewe. Dit beteken dat daar 'n moontlikheid bestaan dat die Opvoedkunde baat kan vind by die biologiese interpretasie van wetenskaplikheid. Dit kan geskied sonder om in 'n biologisme te verval. Biologisme is die leer dat biologie-metodes bruikbaar en toepaslik is op die totale veld van menslike ervaring en dat die daaruit voortvloeiende verklarings van die begryping van menswees, wetenskaplike waarde besit.³ Dit sluit nie die moontlikheid uit dat die Biologiese Wetenskappe die Opvoedkundige sensitief kan maak vir sekere aangeleenthede nie. Hier word onder andere gedink aan:

1. die betekenisvolheid van skerp waarneming wat oorskryding van die bloot waarneembare moontlik maak. Die gehalte van die direkte waarneming het invloed op die diepere interpretasie daarvan;

2. bioloë is skerp daarop ingestel om die beste (gepaste) moontlike benaming (benoeming) toe te ken aan byvoorbeeld 'n species, 'n proses, 'n orgaan of deel daarvan, ens. 'n Sensitiwiteit vir noukeurige en presiese benoeming kan daartoe lei dat die opvoedkundige 'n spesifieke benaming wat hy kies as wesenlik beskou. Dit beteken dat hy deur sodanige benaming te kenne wil gee dat hy daardeur iets wesenlik uitdruk, dat die naam (bv vertrouensverhouding) die beste spraak of taalvormige greep is wat hy op 'n besondere saak kan verkry;⁴

3. 'n spesiale behandeling wat die Bioloë uitvoer, is om te klassifiseer. Organismes wat ooreenstemmende kenmerke besit, word saam gegroepeer.⁵ Die opvoedkundige wat sensitief is vir klassifikasie (groepering) sal opvoedingsessensies wat bymekaar hoort saam groepeer om strukture te vorm. Op die wyse word die saak van begryping aansienlik en op 'n betekenisvolle wyse bevorder.

GEOLOGIE⁶

Geologie is die wetenskap van die aarde. Dit is 'n sistematiese studie van die aardse werklikheid. Bestudering van geologie lei tot 'n sensitiwiteit vir die aardse werklikheid wat kan lei tot 'n agting (respek) vir die werklikheid-as-sodanig, veral wanneer daar opgemerk word dat die mens nie aards is nie, maar wel 'n wyse van in-die-wêreldwees. Respek vir die werklikheid lei tot inagnaming van werklikheidsgetrouheid as maatstaf vir die beoordeling van wetenskaplike handelinge.

SAMEVATTEND

Uit die voorafgaande uiteensetting blyk dit dat die bestudering van Plantkunde, Dierkunde, Geologie, Chemie en ondersteunende Afrikaans, as uitwerking het dat daar 'n fenomenologies-waardevolle sensitiwiteit gewek word. Dit is 'n sensitiwiteit vir:

1. denkdissipline as wapenrusting teen algemene gepratery, oppervlakkigheid, dubbelsinnigheid, ooreenvoudiging en 'n vrees vir intellektuele verheldering;

2. die openbarende uitwerking van paslike (passende) woorde;

3. die verhelderende invloed van besondere (spesiale) woorde;

4. die beoordelende funksie van kritiese woorde;

5. die rykdom van betekenisse van leefwêreldwoorde;

6. skerp waarneming van die werklikheid self;

7. die beste moontlike benoeming (benaming);

8. werklikheidsgetroue klassifikasie wat denkdissipline vereis;

9. agting vir werklikheidsgetrouheid;

10. afwys van -ismes se invloed op wetenskapbeoefening.

Hierdie sensitiwiteite is bevorderlik vir 'n affinitiet (aangetrokke voel tot) vir die volgende fenomenologiese handelinge:

1. 'n denkende roep na die opvoedingswerklikheid self wat voorafgegaan word deur skerp waarneming;

2. 'n denkende soeke na dit wat opvoeding maak dat dit is soos dit is en nie iets anders nie en dit vereis denkdissipline en die beste moontlike benamings;

3. essensie-openbarende denke deur die aanwending van paslike, besondere, kritiese woorde en betekenisse;

4. essensie-blindheid vernietigende denke deur die beoefening van denkdissipline wat algemene gepratery, oppervlakkigheid, dubbelsinnigheid, en oorvereenvoudiging lam lê en wat 'n vrees vir intellektuele verheldering (deurdink) oorwin;

5. refleksie (oordenking, oorweging, oorpeinsing) in die vorm van radikale (wesenlike denke tot by die essensiële) denke deur die benutting van openbarende woorde (beligtende woorde) wat gefokus word op die sigbaarwording van essensies (wyses van lewe), met hulle onderlinge verbande;

6. identifisering en uitwissing van valse redenering wat kan lei tot 'n vervalsing van diegene waaroor daar geredeneer word. Valse redenering is die uitvloeisel van 'n weerstand teen essensies en die voorkeur aan non-sens.⁷

VERWYSINGS

1. J.P. Botha, J.M.H. van Aardt
   Afrikaans vir die Praktyk.
   Lexikon-uitgewers. 1987.

2. J.C. Kotz, P. Treichel
   Chemistry and Chemical Reactivity
   Saunders College Publishing. Third Edition 1996.

3. C.J.J. van Rensburg, W.A. Landman, H.C.A. Bodenstein
   Basiese begrippe in die Opvoedkunde, 27.
   Orion Uitgewers. 1994.

4. Landman, W.A
   Aanwending van die pedagogiese kategorieë in die Fundamentele Pedagogiek
   Pedagogiekstudies met betrekking tot Universiteit van Pretoria, 1971, 20 - 24.

5. Encyclopedia Britannica, Volume 10. London 1963,153.

6. S.S. Mader
   Biology
   Mc Graw-Hill. Boston. Seventh Edition. 2001.

7. W.A. Landman, C.P. Jansen
   Argumentasie en valse redenering in 'n navorsingsverslag.
   Universiteit van Suid-Afrika Publikasies 1993.